Kukeri is de naam van een traditioneel ritueel in Bulgarije voor voorspoed, gezondheid en een goede oogst. De Kukeri-traditie begon oduizenden jaren geleden als een heidens ritueel dat werd uitgevoerd om boze geesten af te weren. Kukeri is van oorsprong Thracisch en betekent “lange gemaskerde mensen”.

Het Kukeri Festival wordt gevierd in de omgeving van de steden van Pernik en Doepnitsa, in Strandja en de bergen van Rodopi, een streek op de grens van Bulgarije en Griekenland.

Nog altijd kleden honderden mensen in Bulgarije zich in uitgebreide monsterkostuums, vaak met grote bellen eraan, en paraderen door dorpen en gaan huizen van mensen binnen om het kwaad af te schrikken en geluk te brengen. Deze spectaculaire ‘monsters’ worden kukeri genoemd. De kostuums variëren van regio tot regio: sommige zijn bedekt met lange vacht die in de wind wappert terwijl de kukeri dansen; andere zijn uitvoerig geborduurd en verfraaid met kralen, glas en bot en afgewerkt met een eveneens versierd masker. Veel kostuums hebben leren riemen waaraan tientallen grote bellen zijn bevestigd. Subtiel zijn de kukeri niet.

De kostuums zijn ontworpen om het kwaad weg te jagen met hun luide gekletter en monsterlijke uiterlijk. Traditioneel worden deze kostuums van generatie op generatie gedragen, zorgvuldig gemaakt, onderhouden en verfraaid door de eigenaar. Tot voor kort waren alle Kukeri mannen. Op veel plaatsen werd deelname aan de Kukeri-dans gezien als een overgangsritueel. Vaak worden kostuums van de ene generatie op de andere doorgegeven en worden nieuwe kostuums gemaakt door de eigenaar, eventueel met hulp van lokale ambachtslieden. Terwijl handwerken in Bulgarije als vrouwenwerk werd beschouwd, vormden de kukeri een uitzondering: mannen werken het hele jaar door aan hun kostuums.

Kukeri-kostuums zijn ongelooflijke stukken volkskunst en bieden een unieke blik terug in de tijd, omdat de traditie van de Kukeri vrij oud is, zo oud zelfs dat we niet weten wanneer deze begon. Sommige schattingen suggereren zelfs dat de kukeri meer dan 4.000 jaar geleden ontstond. Hoewel ze van heidense oorsprong zijn, verschijnen de kukeri nu rond belangrijke christelijke feestdagen. In sommige delen van Bulgarije kun je de kukeri vinden tussen Kerstmis en Driekoningen (6 januari), en in andere gebieden komen de kukeri op de zondag vóór de vastentijd.

Nog altijd is de Kukeri-traditie springlevend in Bulgarije, hoewel grote parades de individuele huisbezoeken uit het verleden inmiddels hebben vervangen. Als u daar zin in heeft: in januari wordt het jaarlijkse Surva Festival of Masquerade Games gehouden, met kukeri uit heel Bulgarije. Weet alleen dat, aangezien de kukeri geassocieerd worden met vruchtbaarheid, sommige van hun dansen en producties – op zijn zachtst gezegd – aan de schunnige kant zijn. Bekijk deze video van National Geographic voor een sneak preview op de kukeri.